Anh chị em rất thân mến,
Chúng ta đã xác định rằng sống đức ái vừa là trách nhiệm vừa là nhu cầu của con người, nhất là của người con Chúa. Nhưng làm sao có thể sống bác ái yêu thương khi thiếu hiểu biết, thiếu sự cảm thông đối với nhau. Vì thế, việc lắng nghe là điều kiện rất cần thiết để có thể sống trong tình hiệp thông và thực thi đức ái.
Khi không nghe được, người ta dễ rơi vào lạc lõng, mặc cảm và đau khổ. Điếc thường dẫn tới câm, vì không biết người ta nói gì nên cũng chẳng biết mình phải đáp lại thế nào cho đúng và ứng xử làm sao cho phù hợp. Chẳng hạn, có người học thật nhiều một ngoại ngữ, nhưng vẫn không thể hoặc khó đàm thoại được vì không nghe được và không hiểu được điều người ta nói. Như thế, nếu không nghe được hoặc không biết lắng nghe, sẽ thật khó để sống tình hiệp thông và khó thể hiện tình bác ái.
Khi không được lắng nghe, con người cũng dễ rơi vào chán nản, bất mãn, thất vọng, vì cảm thấy mình không được hiểu, không được cảm thông. Điều ấy dẫn tới biết bao đổ vỡ, ly tán.
Quả thật, con người cần khả năng lắng nghe để có thể nói, trao đổi, để dễ dàng sống trong hiệp thông, để có thể yêu thương chia sẻ, nâng đỡ những người cần được cảm thông yêu thương.
Nhưng, để có thể lắng nghe, nghe cho rõ, cho đúng, rất cần sự tĩnh lặng, bởi vì ồn ào, náo nhiệt là một trở ngại rất lớn cho việc lắng nghe. Một bác sĩ cao niên đã than phiền rằng: “Mỗi lần đi dự đám tiệc mà có nhiều chương trình sinh hoạt với ca nhạc quá sôi nổi, tôi bị điếc thêm một chút và thêm tật nói to!”.
Để có thể lắng nghe, cũng cần sự mở lòng. Thiếu yêu thương, người ta sẽ dễ để ngoài tai những lời ngỏ, những sứ điệp dù rất quan trọng. Nghe với tâm hồn sẽ rõ và kỹ hơn chỉ nghe bằng tai. Cần sự sáng suốt của trí khôn và nhất là sự nhạy bén của tâm hồn để có thể hiểu cho đúng điều được nghe. Vì có khi người ta không có khả năng diễn tả chính xác cảm nghĩ của mình, nên cần sự tinh tế nhạy bén để thấu hiểu. Cũng có người không đủ can đảm để nói rõ, nói hết sự thật, nhưng họ sẽ không ngại chia sẻ thực và trọn vẹn khi cảm nhận rằng mình được lắng nghe, được yêu thương. Thật cần khả năng lắng nghe tốt để có thể sống đức ái cách hữu hiệu.
Chúng ta cần hiểu rằng sống đức ái không chỉ đối với con người, nhưng trước hết và trên hết, chúng ta phải yêu mến Thiên Chúa, vì nhờ tình yêu mến Chúa mà chúng ta sẽ có thể yêu anh chị em mình cách đúng đắn và hữu hiệu được.
Do đó, chúng ta phải tập lắng nghe tiếng Chúa, rèn luyện khả năng cảm thấu điều Chúa muốn nói và dạy bảo. Những giây phút thinh lặng nguyện cầu thật cần thiết và quan trọng. Lời Chúa và Thánh Thể chính là nguồn ánh sáng và sức mạnh cho chúng ta trong cuộc sống và trong những cố gắng sống đức ái. Mẹ thánh Têrêsa Calcutta và các con cái của Mẹ đã có thể dấn thân phục vụ những người nghèo nhất trong những người nghèo là nhờ biết quảng đại dành cho Chúa ít là hai giờ yêu thương bên Thánh Thể Chúa hằng ngày.
Sẽ thật đẹp và tràn trề hy vọng nếu các linh mục của Chúa biết luôn trung thành và nhiệt tâm tìm lắng nghe những lời yêu thương gọi mời của Chúa bên Thánh Thể, qua những phút giây nguyện cầu sâu lắng hằng ngày. Lời các ngài rao giảng Tin Mừng chắc chắn sẽ lay động lòng dân Chúa nếu những lời của Chúa trước đó đã được vang vọng nơi tâm hồn các ngài.
Những dấn thân phục vụ của những người sống đời thánh hiến sẽ thực sự trở nên sống động, hấp dẫn và có sức thuyết phục nếu được nuôi dưỡng bằng việc trung thành cầu nguyện, lắng nghe lời Chúa và ân cần gặp gỡ Thánh Thể Chúa hằng ngày.
Ngày nay, chúng ta phải chứng kiến rất nhiều gia đình Kitô hữu đổ vỡ gây ra biết bao nhiêu khó khăn đáng tiếc cho Giáo Hội và xã hội, nhất là cho những mái đầu xanh vô tội. Lý do căn bản là vì thiếu sự đối thoại trong yêu thương cảm thông. Người cần nói lại không muốn nói. Người cần nghe lại không chịu lắng nghe. Bao sinh hoạt bên ngoài đã giành mất chỗ những cuộc họp mặt thân tình của gia đình; những bữa cơm chung đã bị chi phối, bị cướp mất bởi nhiều lý do nhiều khi rất tầm thường; những giờ kinh nguyện sớm tối đã bị coi là không cần thiết; người ta quá dễ dàng bỏ tham dự thánh lễ Chúa Nhật và những lễ trọng buộc. Thiên Chúa dường như không còn chỗ trong những gia đình này, tiếng nói và lời dạy của Chúa cũng không được nghe, không được hiểu biết. Các gia đình như thế sẽ không còn là những “tổ ấm”, trái lại, rất dễ trở thành những “tổ lạnh” hoặc những “tổ nóng” dẫn tới bao khó khăn, đau khổ.
Cần lắng nghe để cảm thấu chia sẻ với lòng Chúa, chúng ta cũng cần lắng nghe những khó khăn, đau khổ của bao anh chị em chung quanh mình.
Kinh nghiệm cuộc đời cho chúng ta thấy rằng mọi người, bất luận sang - hèn, giàu - nghèo, giỏi - dở, đều có những điều khó và những nỗi khổ riêng của mình. Và ai cũng cần được cảm thông, yêu thương; nhiều khi, chính những người xem ra không xứng đáng với tình thương lại là người cần được yêu thương hơn cả, vì họ thiếu tình thương nhiều nhất!
Biết để lòng lắng nghe, chúng ta sẽ có thể hiểu đúng và đủ hơn những nỗi niềm của anh chị em quanh mình, chúng ta sẽ bớt dửng dưng vô cảm mà thêm nhiệt thành thể hiện tình bác ái cách cụ thể và thiết thực hơn.
Rất mong các mục tử nơi cộng đoàn giáo xứ, các cộng đoàn sống đời thánh hiến, các giới, các đoàn thể và nơi các gia đình, luôn ân cần và nhẫn nại lắng nghe, cũng như nhiệt tình, tận tuỵ đáp lại những tâm tư ước nguyện dù còn nhiều yếu kém, dở dang của những người thuộc về mình, hay đúng hơn, những người mà mình có trách nhiệm và thuộc về họ.
Mọi người chúng ta là con cái Chúa tình thương, đều là đối tượng độc đáo của lòng Chúa xót thương, chúng ta luôn có cái để sẻ chia và cũng có trách nhiệm giúp đỡ anh chị em cần mình. Chớ chi mọi người chúng ta đều biết nhạy bén lắng nghe và quảng đại chia sẻ với tình bác ái chân thành, để góp phần tích cực vào việc xây dựng tình hiệp thông của gia đình Thiên Chúa, cũng là Nước Trời vinh phúc cho chúng ta mai sau.
Xin Chúa là Cha giàu lòng xót thương, ban muôn phúc lành cho tất cả anh chị em trong suốt cả Năm Mới 2019 này.
Xin Mẹ Maria là Mẹ Thiên Chúa, Mẹ của mọi người chúng ta và là Nữ Vương Hoà Bình, phù giúp cho mọi thành phần trong gia đình giáo phận chúng ta biết tích cực noi gương Mẹ, luôn lắng nghe và sống theo thánh ý Chúa trong mọi sự; đồng thời, cũng biết để tâm lắng nghe và nhiệt thành đáp lại những tiếng lòng thổn thức của bao người kém may mắn, cần được yêu thương chia sẻ, nâng đỡ.
Thân ái chào anh chị em.
Toà Giám mục Phú Cường, ngày 01 tháng 01 năm 2019
+ Giuse Nguyễn Tấn Tước